• Simge ŞİMŞİRLİ

Yetersizlik hissi, bireyin kendini dışsal ölçütler, toplumsal beklentiler veya çevresindeki kişilerle karşılaştırması sonucunda ortaya çıkan, oldukça yaygın ve insan deneyiminin doğal bir parçası olan bir duygudur. Psikolojik açıdan değerlendirildiğinde yeterlilik; mutlak, ölçülebilir veya kusursuzlukla tanımlanan bir özellik değildir. Kişinin varoluşsal olarak değerli olduğu gerçeği, herhangi bir performans kriterine bağlı değildir.

Yetersiz hissetmek, çoğu zaman gelişmeye açık olma durumuyla karıştırılabilir. Oysa bir şeyi daha iyi yapmayı istemek; mevcut halimizin değersiz olduğu anlamına gelmez. İnsan, hem bulunduğu noktayı kabul edebilir hem de ilerlemeye niyet edebilir. Bu iki süreç birbiriyle çelişkili değildir; aksine psikolojik dayanıklılığın temelini oluşturur.

İçsel eleştirinin çok baskın olması, motivasyonu desteklemek yerine öz-değer algısını zayıflatabilir. Bu nedenle kişinin kendisiyle kurduğu dilin farkında olması, duygusal iyileşmenin önemli bir parçasıdır. Yetersizlik hissini anlamak ve yönetmek; bireyin çabasını, değerini ve potansiyelini görmesine yardımcı olur.

Yetersiz Hissettiğinizde Kendinize Sorabileceğiniz Sorular

• Bu duygu bana ne anlatmaya çalışıyor? Yorgunluk, baskı veya mükemmel olma ihtiyacı mı söz konusu?

• Kimi ya da neyi referans alarak kendimi yetersiz görüyorum? Bu karşılaştırma ne kadar adil?

• Başardıklarımı görmezden geliyor olabilir miyim?

• Hangi alanda daha iyi olmak istiyorum? Bu, şu an olduğum kişiyi değersiz mi kılıyor?

• Kendime nasıl konuşuyorum? Aynı durumda sevdiğim birine nasıl yaklaşırdım?

Bu sorular, yetersizlik duygusunun altında yatan ihtiyaca ulaşmayı ve duyguyu daha sağlıklı bir şekilde düzenlemeyi kolaylaştırır.

Yetersizlik Hissini Yönetmeye Yönelik Stratejiler

İçsel eleştiriyi fark etmek ve dili yumuşatmak

Olumsuz iç konuşmanın farkına varmak ve daha gerçekçi cümlelere yönelmek, öz-değeri destekler:

“Şu anda elimden geleni yapıyorum ve bu benim için yeterli.”

Güçlü yönleri görünür kılmak

Gün içinde yaptığınız katkıları, emek verdiğiniz alanları ve küçük başarıları not almak; algıyı olumsuzdan nötre taşır.

Sosyal karşılaştırmaları sınırlamak

Her bireyin başlangıç noktası, deneyimi ve imkânları farklıdır. Bu nedenle kıyaslama çoğu zaman gerçeği çarpıtır.

Mükemmeliyetçilikle pazarlık yapmak

Ulaşılabilir hedefler belirlemek, performans kaygısını azaltır. Yüzde yüz yerine “yeterli” hedeflere yönelmek uygulanabilirliği artırır.

Değer odaklı davranmak

Ne yaptığınızı ve neden yaptığınızı bilmek, motivasyonu sürdürülebilir kılar. Davranışları kişisel değerlerle uyumlu hale getirmek, öz-değeri besler.

Öz-şefkati geliştirmek

Hata ya da başarısızlık karşısında kendinize daha insani bir tutumla yaklaşmak, içsel dengeyi korur. Aynı durumda bir başkasına göstereceğiniz anlayışı kendinize de yöneltmek bu sürecin temelidir.

Hatırlatma

Bu zamanda ve bu koşullarda olduğunuz hâlinizle değerlisiniz.

Gelişim her zaman mümkündür; ancak değer duygusu koşullara bağlı değildir.